ผญา

ผญา

              คำผญา หรือปรัชญาใน การดำรงชีวิต

ของบรรพบุรุษชาวอีสาน ที่ถ่ายทอดกันมาตั้งดึกดำบรรพ์

จนถึงชั่วลูกชั่วหลาน  คำผญา พร้อมคำแปลด้านล่างนี้

เป็นภูมิปัญญาของปราชญ์ ผู้รู้ได้ถ่ายทอดไว้เป็นหลักฐานลายลักษณ์อักษรโดยนางสิริพร  ทาชาติ

           คันเจ้าได้ขี่ซ้างกั้งฮ่มเป็นพระยา อย่าได้ลืมชาวนาผู้ขี่ควายคอนกล้า

          ถ้าได้ดิบได้ดีหรือได้เป็นใหญ่แล้วก็อย่าได้ลืมผู้คนรอบข้าง       

         กั้งฮ่ม     =    กางร่ม

         ใจประสงค์สร้าง กลางดงกะว่าท่ง

ใจขี้คร้าน กลางบ้านกะว่าดง
         ถ้าใจสู้ (ขยัน) อยู่กลางป่าดงก็เหมือนกลางทุ่ง

ถ้าเกียจคร้านแม้อยู่กลางหมู่บ้านก็เหมือนในกลางป่า
         ท่ง    =    ทุ่ง, ทุ่งนา

ความตายนี้แขวนคอทุกบาดย่าง ไผก็แขวนอ้อนต้อน เสมอด้ามดังเดียว
          ความตาย ติดตามเหมือนเงาตามตัว ไม่มีผู้ใด

หลุดพ้น
         บาดย่าง    =      ทุกย่างก้าว

         ไผ             =     ใคร

         อ้อนต้อน   =    คอน, แขวน (สิ่งของขนาด

                                  เล็ก)